KANSER ABLASYONLARI
Ablasyon nedir? Ne için kullanılır?
Kanser hastalarında, hastalığın kemoterapi ile kontrol altına alınamadığı durumda veya kemoterapi sürecinde kemoterapi ile birlikte uygulanabilen lokal tedavi yöntemidir.
Ablasyon kelime anlamı olarak 'tahrip etmek' anlamına gelmektedir. Ablasyon tedavisi ile kanser dokuları tahrip edilmektedir. Bu yönüyle ablasyon tedavisi kanserli dokuları lokal olarak tahrip eden bir yöntemdir.
Ablasyon tedavileri genel olarak iki ana guruba ayrılmaktadır.
Isıtılarak (yakarak) ablasyon tedaviler:
Soğutularak (dondurularak) ablasyon tedavisi
Radyofrekans Ablasyon (RF)
RF ablasyon, elektrik enerjisini ısı enerjisine çevirerek, ortamı yaklaşık 100 santigrad dereceye kadar ısıtarak kanser dokusunda tahrip yaratan bir tedavi metodudur. Prensip olarak bu yöntemde, elektrik enerjisi ile dokudaki moleküller titreştirilerek moleküllerde birbirlerine sürtünme yaratılarak ısı oluşturulur.
RF enerjisi ile iyonların
birbirine sürtünerek
ısı oluşturulması
RF ablasyon tedavisinde, kanser dokusu tomografi veya ultrason kılavuluğunda görüntülenerek, görüntüleme eşliğinde RF iğneleri kanser dokusu içerisine yerleştirilir. Bu işlem anestezi altında (lokal veya sedasyon ile) yapıldığı için hasta bu aşamada ağrı hissetmemektedir.
İşlem sonrasında tahrip edilen kanser dokusu yüksek ısı ile yanmış bir dokuya dönüşmekte ve bu ölü doku vücudun bağışıklık hücreleri tarafından uzaklaştırılarak zamanla küçülmektedir.
RF ablasyon hangi durumda kullanılır?
Radyofrekans ablasyon (RF ablasyon) en sık olarak karaciğer kanserlerinde (HCC) veya karaciğere metastaz (sıçrama) yapan kanserlerde kullanılmaktadır.
Ayrıca böbrek, akciğer, kemik ve yumuşak dokuda bulunan kanserlerde de RF ablasyon kullanılabilmektedir.
RF ablasyon yapılabilmesi için;
-Kanser odağının belirli bir boyutun altında olması
-Kemoterapiye cevap vermemiş olması veya kemoterapi ile birlikte planlanması
-Hastanın ameliyat şansının olmaması, veya hastada ameliyat yapılamayacak bir durum bulunması
-Karaciğerdeki odakların küçük ancak çok sayıda olması
gerekmektedir. Ancak işlemi yapacak operatör tarafından hastanın karaciğeri, karaciğer içerisindeki damarlanmalar, safra yolları , kanserin karaciğerindeki yerleşimi ve diğer tüm detaylar dikkatlice incelenmektedir.
Bu kriterlerin sağlanamadığı durumda hasta radyoembolizasyon veya kemoembolizasyon gibi lokal tedavi yöntemleri için uygun olabilmektedir. Bu tedavi yöntemleri de ayrıca incelenecektir.
Karaciğer dışındaki organlarda da ameliyatsız RF ablasyonu uygulabilmekte olup bu organlar başlıca akciğer, böbrek, kemik, tiroid ve yumuşak dokuda bulunan kanserler olarak
Mikrodalga Ablasyon
Mutfaklarda kullandığımız mikrodalga fırınlar gibi, mikrodalga ablasyonu da elektrik enerjisini ısı enerjisine çevirerek ortamda ısı yaratan bir yöntem olup bu yüksek ısı ile kanserli dokunun tahrip edilmesi sağlanmaktadır.
300MHz ile 300GHz arasında frekans yayan iğnelerin yardımıyla dokudaki su molekülleri tireştirilmekte ve bu yolla yaratılan yüksek ısı ile doku nekrozu (ölümü) oluşturulmaktadır.
RF ablasyon tedavisinden sonra geliştirilen bu yöntem RF ablasyon tedavisi ile benzer durumlarda kullanılmaktadır.
Mikrodalga ablasyonu kullanılan başlıca kanserler, karaciğere sıçramış olan kanserler veya karaciğerin kendi kanserleri, akciğer kanseri, tiroid kanseri, böbrek kanseri olarak sıralanabilir. Ancak diğer kanser türlerinde de dikkatli bir inceleme yapılarak milrodalga baslyon tedavisinin artı ve eksileri göz önüne alınarak uygulanabilir.
CryoAblation (Kriyoablasyon)
Kriyoablasyon (cryoablation), mikrodalga ve RF ablasyon gibi yöntemlerin tersine, dokuyu ısıtrak değil, soğutarak tahrip etmektedir. Kriyoablasyon yönteminde ablasyon iğneleri içerisinden geçen sıvılaştırılmış gazlar, iğnenin uç kasmında sıfırın altında -80, -120 derecelere varan soğuma yaratarak kanserli dokuyu dondururlar. Donan alanda adeta bir buz topu oluşarak (iceBall), donan dokular buz kristallerine dönüşür. Bu şekilde kanserli doku nekroz denilen ölü dokulara dönüştürülebilmektedir.
Kriyoablasyonda kullanılan iğneler tıpkı RF veya mikrodalga ablasyon iğnelerine benzerler. Kanserli doku içerisinde yanyana yerleştirilen iğneler ile çok daha büyük dokular tahrip edilebilmektedir.
Kriyoablasyon (Cryoablation, Cryotherapy) hangi kanserlerde kullanılabilir?
Tüm kanser türlerinde kriyoablasyon tedavisi uygulanmaya çalışılsa bile en sık olarak akciğer, meme, böbrek, kemik, karaciğer ve pankreas gibi kanserlerde ve yumuşak doku tümörlerinde (dezmoid tümör , sarkomlar vb) uygulanmaktadır.
Kriyoablasyon yönteminin avantajları nelerdir?
-
Kriyoablasyon RF veya mikrodalga ablasyondan farklı olarak lokal anestezi ile ağrı olmadan uygulanabilen, narkoz kullanılmadan gerçekleştirilebilen bir yöntemdir. Ablasyonda oluşturulan buzun yarattığı soğukluğun ağrı giderici etkisi nedeniyle işlem çok daha ağrısız olmaktadır.
-
RF veya mikrodalga ablasyona göre çok daha büyük alanlarda kanser ablasyonu sağlanabilmektedir.
-
RF ve mikrodalga ablasyona göre çevre dokularda oluşabilecek olası risklerin daha net olarak gözlenmesini sağlamakta, bu vesileyle güvenli bir ablasyon alanı sağlayarak çevre dokuların gereksiz yere hasar alması önlenmektedir.
Criyo ablasyonun dezavantajları nelerdir?
Ancak daha maliyetli bir işlem olması, bazen daha çok sayıda iğne kullanılması gerekliliği ve işlem süresinin RF veya mikrodalga ablasyona göre önemli dez avantajları olarak beliritilebilir.
